W dniach 17 – 18 lipca 2024 roku odbyły się uroczystości na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto z okazji 80 rocznicy wyzwolenia Ankony (Włochy). Głównym organizatorem uroczystości był Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Przybyła do Włoch delegacja UdSkiOR pod przewodnictwem ministra Lecha Parella z udziałem weteranów 2. Korpusu Polskiego: z kpt. Władysławem Dąbrowskim, ppor. Józefem Skrzyneckim, kpt. Krzysztofem Flizakiem i Stanisławem Guścinem, przedstawicielami opozycji antykomunistycznych, sejmu, senatu oraz duchowieństwa różnych wyznań. W uroczystości brała również udział Anna Maria Anders – córka gen. Władysława Andersa. Prawosławny Ordynariat WP reprezentował Ordynariusz – Arcybiskup Jerzy wraz z kanclerzem ks. płk rez. Aleksym Andrejukiem.

Każdego roku uroczystości upamiętniające zwycięskie bitwy 2. Korpusu Polskiego dowodzonego przez generała Władysława Andersa na ziemi włoskiej odbywają się w różnych miejscowościach tego regionu: Monte Casino, Bolonia, Ankona i innych miejscach. Żołnierze 2 Korpusu Polskiego przeszli do historii tego regionu jako wyzwoliciele z hitlerowskiej okupacji, często oddając własne życie. Ich ciała na zawsze spoczęły w tej ziemi. W Loreto jest jeden z kilku największych cmentarzy, gdzie leżą polscy żołnierze polegli lub zmarli w wyniku odniesionych ran. Są groby 1112 żołnierzy, wśród których jest 48 żołnierzy wyznania prawosławnego.

Przed głównymi uroczystościami Arcybiskup Jerzy odprawił krótką „litiję” za spoczywających żołnierzy wspominając ich imiona. Przy słowach „wiecznaja pamiat” pokropił wodą świeconą groby spoczywających na cmentarzu. Wierzymy, że ich męczeńska śmierć bardzo często w młodym wieku, z dala od swoich domów zostanie wynagrodzona w Królestwie Niebieskim, o które zawsze się modlimy.

Główne uroczystości na Cmentarzu Wojennym w Loreto rozpoczęły się mszą świętą sprawowaną przez biskupa polowego WP Wiesława Lechowicza. Następnie modlitwę wygłosił Prawosławny Ordynariusz Wojskowy abp Jerzy. Modlitwy odmówili również przedstawiciel Ewangelickiego Biskupa Wojskowego – ks. ppłk Tomasz Wigłasz oraz rabin Dawid Szychowski.

Po części modlitewnej głos zabrał Szef UdSKiOR Lech Parell zwracając uwagę na to, że niespełna dwa miesiące temu oddawaliśmy hołd bohaterstwu żołnierzy 2. Korpusu Polskiego na Monte Cassino: „Dziś ponownie na włoskiej ziemi spotykamy się na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto, by upamiętnić 80. rocznicę wyzwolenia Ankony przez podkomendnych gen. Władysława Andersa. Miasto Ankona stanowiło jeden z najważniejszych portów adriatyckiego wybrzeża, o czym doskonale wiedzieli alianccy dowódcy. jego zdobycie znacznie skróciłoby niebezpiecznie rozciągnięte linie zaopatrzenia. 1 lipca wyzwolone zostało Loreto, a następnie szereg kolejnych miejscowości. Zwycięstwo to przyniosło 2. Korpusowi zasłużoną chwałę… Polscy żołnierze kolejny raz udowodnili swoje męstwo i uznania godną determinację – przypomniał minister.

Głos zabierali również chargé d’affaires ad interim RP we Włoszech Pani Agnieszka Hoppen Klikowicz, Pan prof. Kazimierz Michał Ujazdowski, senator RP oraz burmistrz Loreto Pan Moreno Pieroni.

Senator Kazimierz Michał Ujazdowski podkreślił, że armia dowodzona przez gen Andersa: ”nie była to armia z państwowego rozkazu, ale z apelu państwowego. To była armia wygnańców i ochotników. To decydowało o jej szczególnej wartości.”

Wręczone zostały też odznaczenia państwowe oraz Urzędu dla osób szczególnie zasłużonych dla pielęgnowania pamięci o żołnierzach 2. Korpusu Polskiego.

Po apelu poległych oddano salwę honorową i złożono wieńce i kwiaty. Uroczystości w Loreto zwieńczył koncert fortepianowy zorganizowany przez Towarzystwo Projektów Edukacyjnych i środowiska polonijne, który odbył się przy bramie Porta Marina Bazyliki Matki Bożej Loretańskiej.

Polska delegacja odwiedziła także Bazylikę Matki Bożej Loretańskiej.

W dniu 18 lipca odbyła się uroczystość organizowana przez władze miasta Ankona, podczas których podkreślano o wielkich zasługach polskiego żołnierza i poniesionych przez nich ofiarach. Następnie złożono kwiaty przed tablicą pamiątkową przy Bramie św. Stefana oraz przed pomnikiem upamiętniającym Pułk Ułanów Karpackich.

Uroczystość zakończyła wiązanka melodii patriotycznych w wykonaniu Orkiestry Wojskowej z Bydgoszczy.

W godzinach popołudniowych na stadionie w Ankonie odbyło się otwarcie wystawy poświęconej wyzwoleniu Ankony.

Szlak bojowy wojska dowodzonego przez generała Andersa zakończył się wyzwoleniem Bolonii. 80. rocznicę tego wydarzenia obchodzić będziemy w przyszłym roku.