Z inicjatywy Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, w porozumieniu z Ambasadą Rzeczypospolitej Polskiej, w dniach 16-20 maja br. na terenie Republiki Włoskiej, zgodnie z wieloletnią tradycją, zostały zorganizowane obchody kolejnej – 79 rocznicy bitwy o Monte Cassino stoczonej przez 2. Korpus Polski pod dowództwem Generała Władysława Andersa. W obchodach udział wziął Prawosławny Ordynariusz Wojskowy JE abp Jerzy (Pańkowski).

Jak głosi Odyseja 2. Korpusu: „Członkowie 2. Korpusu walczyli o wolność Włoch, myśląc o wolności Polski. Także w czasach walk o zjednoczenie Włoch w połowie XIX wieku wielu polskich patriotów walczyło we Włoszech, mając podobne nadzieje na niepodległość Polski. Za Wolność Naszą i Waszą było mottem polskich patriotów XIX wieku i żołnierzy 2. Korpusu. Na pomniku wzniesionym na wzgórzu 593 (Monte Calvario) można przeczytać inskrypcję: ZA WOLNOŚĆ NASZĄ I WASZĄ MY, ŻOŁNIERZE POLSCY, ODDALIŚMY BOGU DUCHA, ZIEMI WŁOSKIEJ CIAŁO, A SERCA POLSCE”.

W tegorocznych obchodach rocznicowych udział wzięli żyjący jeszcze byli żołnierze 2. Korpusu Polskiego z kraju i z zagranicy wraz z opiekunami, prezesi największych organizacji kombatanckich praz przedstawiciele władz państwowych i duchowieństwa. Gospodarzem uroczystości był Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych minister Jan Józef Kasprzyk. Prawosławny Ordynariat Wojskowy reprezentował abp Jerzy (Pańkowski). Udział w nich wzięli również: ewangelicki biskup wojskowy bp Marcin Makula oraz ks. ppłk Marcin Janocha z Ordynariatu Polowego WP.

Rządowy samolot do Rzymu wystartował 16 maja z Wojskowego Portu Lotniczego w Warszawie o godzinie 9.00. Po zakwaterowaniu i obiedzie w Hotelu Colombo w Rzymie, polska delegacja udała się do Watykanu do Bazyliki św. Piotra, gdzie została odmówiona modlitwa przy grobie św. Jana Pawła II. Wiązanki kwiatów złożono również na grobie papieża Benedykta XVI oraz przed popiersiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Pierwszy dzień pobytu w Republice Włoskiej, w starożytnym Mieście Rzymie, zakończyła kolacja powitalna w restauracji hotelowej.

W środę, 17 maja, udaliśmy się do Cassino, gdzie tradycyjnie zostaliśmy zakwaterowani do znanego wszystkim uczestnikom pielgrzymek na Monte Cassino hotelu Edra Palace. Wieczorem, o godzinie 18.00, odbyły się uroczystości w Piedimonte San Germano oraz przy pomniku 6. Pułku Pancernego im. Dzieci Lwowskich. Niezwykle ważnym i uroczystym akcentem tego wieczoru była wiązanka pieśni patriotycznych w wykonaniu orkiestry wojskowej.

Następnego dnia o poranku polska delegacja, na czele z ministrem Janem Józefem Kasprzykiem i ambasador RP we Włoszech – córką gen. Władysława Andersa – Anną Marią Anders, złożyła kwiaty pod jednym z najbardziej udanych artystycznie pomników Generała (Monumento Generale Anders, via S. Marco). W godzinach popołudniowych wszyscy udaliśmy się na centralne obchody na Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino. Byli tam przedstawiciele władz państwowych RP, Wojska Polskiego, Kompania Reprezentacyjna WP, Poczty Sztandarowe, orkiestra wojskowa Sił Powietrznych, śpiewacy chóru reprezentacyjnego RP, kombatanci, harcerze, pielgrzymi i duchowni. Niestety niesprzyjające warunki pogodowe, które towarzyszyły nam od samego początku, w trosce o zdrowie najstarszych kombatantów i najmłodszych uczestników uroczystości, zmusiły organizatorów do maksymalnego ich skrócenia. W konsekwencji biskupi wojskowi trzech wyznań odmówili bardzo krótką modlitwę, a polska delegacja złożyła wieńce na grobie generała Wł. Andersa.

Jeszcze przed ulewnym deszczem, który uniemożliwił pełne obchody, zdołałem odwiedzić znajdujące się na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino groby prawosławnych żołnierzy, gdzie w imieniu naszej Cerkwi odmówiłem paschalną modlitwę za zmarłych, pamiętając też o moim poprzedniku śp. abp. gen. bryg. Sawie (Sowietowie). Podczas jednych z uroczystości podszedłem do 102 letniego weterana – byłego żołnierza 2. Korpusu ppłk. Ottona Hulackiego i zapytałem Go czy pamięta śp. abpa Sawę. Odpowiedział: „Oczywiście, że Go pamiętam. To był bardzo fajny Gość! Bardzo Go lubiłem”.

Wieczorem odbyła się bardzo uroczysta oficjalna kolacja z udziałem stron polskiej i włoskiej.

W piątek, 19 maja, miała miejsce uroczystość odsłonięcia Pamiątkowego Obelisku w miejscu pierwotnego pochówku poległych żołnierz 2. Korpusu Polskiego. Tutaj również orkiestra wojskowa zaprezentowała wiązankę pieśni patriotycznych. Podczas tej uroczystości wręczono między innymi medale Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych „Pro Patria”. Jeden z nich został przyznany Prawosławnemu Ordynariuszowi Wojskowemu.

Wieczorem, w Auli Pacis, obyła się projekcja niezwykle wyjątkowego filmu dokumentalnego z udziałem żyjących jeszcze byłych żołnierzy 2 Korpusu pt.: „Ostatni rozdział” w reżyserii Tomasza Łysiaka. Po zakończeniu filmu wszyscy jego widzowie pozostali jeszcze długo w auli w milczeniu i zadumie, przecierając łzy wzruszenia. Bezcennym doświadczeniem tego wieczora okazały się również „dopowiedzi” i „uzupełnienia” pewnych faktów z bitwy, czego spontanicznie dokonali obecni przy projekcji filmu byli żołnierze 2. Korpusu. Piątkowy wieczór zakończył wyjątkowy w swym brzmieniu Koncert okolicznościowy orkiestry wojskowej na Piazza Diamare – przed Teatrem Manzoni pod batutą mjr. Pawła Joksa.

Ostatni, sobotni dzień naszego pobytu również upłynął pod znakiem uroków załamania pogody w Republice Włoskiej. Z tego powodu odbyły się ograniczone do minimum uroczystości przed pomnikiem upamiętniającym poległych żołnierzy 2. Korpusu Polskiego w San Vittore del Lazio. Po odegraniu i odśpiewaniu hymnów Polski i Włoch, krótkiej modlitwie ekumenicznej, złożono wieńce i kwiaty. Po tych, już ostatnich, uroczystościach spotkaliśmy się przy wspólnym obiedzie pożegnalnym w hotelowej restauracji, skąd udaliśmy się do Rzymu na lotnisko. Samolot z naszą delegacją wylądował w Warszawie około godziny 20:30.

Następny rok to okrągła 80. rocznica bitwy o Monte Cassino, która z pewnością będzie obchodzona w sposób szczególnie uroczysty.