Święto Przemienienia Pańskiego to jedno z dwunastu głównych świąt roku liturgicznego i szczególnie uroczyście obchodzone jest w monasterze śww. Marty i Marii na św. Górze Grabarce. To święte i bliskie sercu prawosławnych wiernych naszej Ojczyzny miejsce corocznie gromadzi dziesiątki tysięcy pielgrzymów z różnych zakątków Polski, jak też z zagranicy. Tegoroczne uroczystości przebiegły pod znakiem jubileuszu 100-lecia uzyskania autokefalii Cerkwi Prawosławnej w Polsce.

Wzorem lat poprzednich do monasteru przybyły liczne pielgrzymki. Już od 17 sierpnia „podlaską górę Tabor” zaczęli napełniać pielgrzymi z Warszawy, Białegostoku, Diecezji Lubelsko-Chełmskiej, Sokółki, Bielska Podlaskiego, Hajnówki, Siemiatycz i okolicznych miejscowości. Siemiatycze stały się punktem wyjścia pielgrzymki służb mundurowych oraz parafian z polskiej parafii prawosławnej w Brukseli. Przybyła pielgrzymka rowerowa z Warszawy.

W przeddzień święta Przemienienia Pańskiego sprawowane były nabożeństwa poświęcone Iwerskiej Ikonie Matki Bożej. Całonocnemu czuwaniu i św. Liturgii przewodniczył Jego Ekscelencja biskup siemiatycki Warsonofiusz.

W wigilię święta Przemienienia Pańskiego o godzinie 17.30 przed ołtarzem polowym odbyła się ceremonia powitania Jego Eminencji metropolity warszawskiego i całej Polski Sawy oraz pozostałych członków Soboru Biskupów naszej Cerkwi.

Przed rozpoczęciem świątecznego nabożeństwa z okolicznościowym słowem do przybyłych wiernych zwrócił się metropolita Sawa. Hierarcha wyraził wdzięczność Bogu, za możliwość ponownego zebrania się w świętym i drogim każdemu prawosławnemu miejscu, aby wznieść dziękczynne modlitwy za dar autokefalii. Wyrazem wdzięczności całej Cerkwi, w roku jubileuszu, jest sto krzyży, na których widnieją nazwy wszystkich parafii prawosławnych w Polsce. „Od wieków przybywamy odnowić naszą wiarę kontynuowaną od czasów misji śww. Braci Cyryla i Metodego, wiarę, którą zachowujemy, żyjemy i jesteśmy gotowi oddawać za nią życie. Historia tego miejsca i naszej Cerkwi świadczy o rozumieniu przez prawosławnego człowieka tej wiary. Dzisiaj świat spłyca wiarę, a nawet walczy z nią. Musimy mieć wiarę palącą jak ogień oraz twardą jak kamień” – mówił metropolita Sawa. Jego Eminencja stwierdził, że św. Góra Grabarka jest najlepszym miejscem na jubileuszowe obchody, gdyż podczas uroczystości Przemienienia Pańskiego reprezentowana jest tu cała Cerkiew prawosławna w Polsce.

Metropolita Sawa dziękował pielgrzymom z kraju i zagranicy oraz tym, którzy ich przyjmowali na pątniczym szlaku. Wezwał wszystkich do modlitw za tych, którzy nie mogli przybyć na uroczystości, za naszą Ojczyznę, cały świat, a w szczególności o pokój dla świata.

Jubileuszowe krzyże, o których wspomniał hierarcha, zostały poświęcone w trakcie wieczornego nabożeństwa.

Tradycyjnie przez cały wieczór, noc i poranek były odprawiane nabożeństwa i św. Liturgie, podczas których modlili się licznie zgromadzeni wierni.

Centralną św. Liturgię odprawił Jego Eminencja Wielce Błogosławiony Sawa, Metropolita Warszawski i całej Polski w asyście episkopatu i duchowieństwa.

Przed rozpoczęciem uroczystej św. Liturgii do zgromadzonych ponownie zwrócił się metropolita Sawa. Hierarcha zaznaczył jak wielkie są sukcesy Kościoła prawosławnego w Rzeczpospolitej Polskiej na przestrzeni stu lat jego kanonicznej niezależności. „Ogłaszamy to dzisiaj w tym miejscu, w którym Ojcowie nasi, nasze Matki, Bracia, Siostry, nasza Młodzież doświadczali i doświadczają żywotności i realności swojego bytu”. Jego Eminencja podkreślił, że prawosławni w Polsce są kontynuatorami misji śww. Braci Cyryla i Metodego, jako źródła naszej wiary. Mimo wielu doświadczeń słowiańskie prawosławie przetrwało po dziś i świadczy światu o opiece Bożej nad swoją Cerkwią. Wspomniano o zasługach Cerkwi w budowaniu naszej Ojczyzny oraz swoich poprzednikach, którzy wnieśli duży wkład w budowanie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Sto krzyży ustawione i poświęcone na 100-lecie autokefalii są wyrazem dziękczynienie Bogu. „Jako zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego wzywam dziś wszystkich hierarchów, duchowieństwo, mnichów i mniszki, młodzież, dzieci i wiernych Cerkwi w Polsce: Trwajmy w jedności i pokoju! Rocznica 100-lecia autokefalii niech służy inspiracją do jeszcze głębszej wierności wobec Matki Cerkwi”.

Po przemówieniu metropolita Sawa przywitał przybyłych na uroczystości gości. Szczególnie ciepłe słowa skierował do Prymasa Polski Arcybiskupa Wojciecha Polaka z Kościoła rzymskokatolickiego.

Po wysłuchaniu ewangelicznej perykopy zostało odczytane orędzie Soboru Biskupów PAKP z okazji jubileuszu 100-lecia uzyskania autokefalii. Treść orędzia to retrospekcja trudnej, a jednocześnie pięknej historii Cerkwi prawosławnej w Rzeczpospolitej oraz prezentacja jej dorobku w przeciągu wieku samodzielności. Wśród znaczących osiągnięć tego okresu hierarchowie zaakcentowali uregulowanie sytuacji prawnej Cerkwi, która pozwala na spokojne Jej funkcjonowanie w państwie. Sobór Biskupów wyraził wdzięczność wiernym za ich wytrwałość w wierze i tradycji przodków.

Główna św. Liturgia wieńcząca uroczystości w monasterze na św. Górze Grabarce zakończyła się uroczystą procesją wokół monasterskiej świątyni, podczas której wznoszono dziękczynne modlitwy za dar autokefalii oraz poświęcono przyniesione przez wiernych owoce.

Jako wyraz wdzięczności za trud niesiony przez całą wspólnotę żeńskiego monasteru na św. Górze Grabarce, Orderem św. Marii Magdaleny II klasy odznaczona została ihumenia Hermiona.

Następnie przemawiali zaproszeni goście. Jako pierwszy jubileuszu pogratulował przewodniczący Episkopatu Polski, arcybiskup Tadeusz Wojda. Sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Wojciech Kolarski odczytał pismo prezydenta Andrzeja Dudy. Należy zaznaczyć, że jubileusz 100-lecia uzyskania autokefalii został objęty patronatem Prezydenta RP.

W dalszej kolejności głos zabrali: sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasz Szymański, który przekazał list gratulacyjny ministra MSWiA Tomasza Simoniaka, wojewoda podlaski Jacek Brzozowski, marszałek województwa podlaskiego Łukasz Prokorym. W imieniu Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych Witolda Kossa wystąpiła naczelnik Biura Dyrektora Anna Żornaczuk – Łuba. Metropolita Sawa szczególnie podziękował Lasom Państwowym za włączenie się w organizację obchodów jubileuszu poprzez przekazanie materiału na sto jubileuszowych krzyży.

Podsumowując uroczystości, Jego Eminencja metropolita Sawa podziękował episkopatowi i duchowieństwu za sprawowanie świątecznych nabożeństw, organizatorom pielgrzymek i pielgrzymom, służbie medycznej, policji i straży pożarnej za zapewnienie bezpieczeństwa, przedstawicielom służb mundurowych, władz państwowych i samorządowych wszystkich szczebli oraz parlamentarzystom na czele z wicemarszałkiem Senatu RP Michałem Kamińskim za uczestnictwo w nabożeństwie, chórom, licznie przybyłym wiernym oraz wszystkim, którzy przyczynili się do sprawnego przebiegu uroczystości, w tym młodzieży z obozu zorganizowanego przez Zarząd Centralny Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce.

Na zakończenie świątecznych uroczystości poświęcono tablicę pamiątkową ufundowaną przez wojewodę Jacka Brzozowskiego.

Podczas głównych nabożeństw śpiewał połączony chór studentów Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie i Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie pod dyrekcją prof. Włodzimierza Wołosiuka.

Uroczystościom na św. Górze Grabarce towarzyszyła wystawa upamiętniająca 100-lecie cerkiewnej niezależności przygotowana przez Muzeum Warszawskiej Metropolii Prawosławnej.