Każdego roku w ostatnią niedzielę października społeczność katedralnej parafii Przemienienia Pańskiego w Lublinie oddaje uwielbienie Lubelskiej Ikonie Bogurodzicy.

Historia ikony sięga czasów misji cyrylometodiańskiej. Na przełomie XVI -XVII stuleci gorący obrońcy Prawosławia, Konstanty i Iwan Ostrogscy przechowywali ikonę w swoich włościach w Ostrogu na Wołyniu. Wielki mecenas Prawosławia Konstanty Ostrogski, uczestnik podpisania na Zamku Lubelskim Unii Lubelskiej w 1569 roku, finansował między innymi budowę dzisiejszej katedry Przemienienia Pańskiego. Budowa tej świątyni z inicjatywy prawosławnego bractwa w Lublinie przedłużała się od roku 1607 do 1633 roku, co spowodowane było trudnym okresem zaprowadzania unii kościelnej, będącym czasem wielu doświadczeń dla prawosławnych. Jeden z najwybitniejszych hierarchów tamtego okresu, zaliczony do grona świętych, kijowski metropolita Piotr Mohyła prawdopodobnie wracając w marcu 1633 roku z krakowskiego Sejmu Czteroletniego, poświęcił nową lubelską cerkiew prawosławną. Na tę okoliczność z dworu książąt Ostrogskich, książę Konstanty przekazał w darze Ikonę Matki Bożej, która została nazwana Lubelską. Niestety losy „bieżeństwa” w 1915 roku podzieliły i tę świętą dla prawosławnych relikwię. Ikona została wywieziona do Moskwy i wraz z całym bogactwem utensylii cerkiewnych została zdeponowana na Kremlu w czudowskim monasterze, który został wysadzony w powietrze przez bolszewików w 1929-1930 roku. Od tego momentu losy ikony nie są znane. W roku 1920 dwaj prawosławni bracia wykupili kopię Lubelskiej Ikony Matki Bożej z rozebranego soboru Podwyższenia Krzyża Pańskiego na Placu Litewskim w Lublinie i przekazali do świątyni Przemienienia Pańskiego. Od tego czasu ponownie kult związany z Lubelską Ikoną Matki Bożej został odrodzony.

Tegoroczne święto miało charakter szczególny, gdyż w roku 2024 obchodzono jubileusz 100-lecia uzyskania przez Cerkiew prawosławną w Polsce autokefalii oraz mija 35-rocznica restytuowania Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej. Na tę okoliczność świętowania jubileuszowych wydarzeń do Lublina przybył episkopat Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego na czele z Jego Eminencją, Wielce Błogosławionym Sawą Metropolitą Warszawskim i całej Polski, liczne grono duchowieństwa i wiernych.

Przed wejściem do cerkwi katedralnej hierarchów witały dzieci z bukietem róż, a następnie młodzież studencka. W wejściu do świątyni chlebem i solą arcypasterzy powitał Andrzej Bojko starosta cerkiewny w asyście Haliny Filipiuk przedstawicielki rady parafialnej. W świątyni proboszcz parafii katedralnej, ks. mitrat Andrzej Łoś, witając metropolitę Sawę i biskupów PAKP zaprosił do sprawowania świątecznej św. Liturgii w tym doniosłym niedzielnym dniu rocznic jubileuszowych.

Po kończącej św. Liturgię procesji wokół świątyni została poświęcona pamiątkowa, marmurowa tablica upamiętniająca tegoroczne jubileusze. Końcowym akcentem uroczystości w lubelskiej katedrze Przemienienia Pańskiego było słowo Jego Eminencji metropolity Sawy, który wskazywał drogę do postępowania w dzisiejszych, tak skomplikowanych czasach, aby zachować w sercach wiarę, dyscyplinę cerkiewną wraz z dziedzictwem przodków. Hierarcha wielokrotnie podkreślił trudne lata doświadczeń dziejowych na Chełmszczyźnie i południowym Podlasiu. W imieniu Świętego Soboru Biskupów PAKP Jego Eminencja uhonorował Orderem św. Marii Magdaleny I klasy z ozdobami, ordynariusza Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej arcybiskupa Abla, jubileuszowym krzyżem biskupim oraz przekazał żezł-pastorał kierując głębokie słowa wdzięczności za trud 35-letniej posługi arcybiskupa Abla na zgliszczach historycznej Eparchii Chełmskiej.

Gospodarz uroczystości podziękował Jego Eminencji wraz z gronem hierarchów za wizytę w tym szczególnym dniu w lubelskiej katedrze Przemienienia Pańskiego. Jego Ekscelencja wręczył metropolicie Sawie specjalnie na tę okazję przygotowane jubileuszowe insygnia zwierzchnika Cerkwi, krzyż i dwie panagie z wizerunkami Ikon: Chełmskiej i Turkowickiej Bogurodzicy. Członkowie Soboru Biskupów otrzymali pamiątkowe panagie z wizerunkiem Leśniańskiej Ikony Matki Bożej.

Licznie zgromadzeni tego dnia na Czwartkowym Wzgórzu przy katedralnej cerkwi wierni z niecierpliwością oczekiwali, aby dostąpić błogosławieństwa z prawicy Jego Eminencji, Wielce Błogosławionego Sawy, Metropolity Warszawskiego i całej Polski.